• fu'a0823

 

 

Mai le afifiina o mea leaga e lofia ai nuu laiti o Asia i Sautesasae e oo atu i otaota e faaputuputu i laau mai Amerika i Ausetalia,

O le fa'asa e Saina o le taliaina o palasitika fa'aaogaina a le lalolagi ua fa'atupu vevesi ai taumafaiga toe fa'aaogaina.

Punavai: AFP

 Ina ua agai atu pisinisi toe faʻaaogaina i Meleisia, o se tamaoaiga uliuli na alu ma i latou

 O nisi atunuu latou te manatu o le faʻasa a Saina o se avanoa ma ua vave ona fetuunai

po'o tausaga, o Saina sa ta'imua i le lalolagi mo lapisi toe fa'aaogaina

 Mai afifi leaga e lofia ai nuu laiti o Asia i Sautesasae e oo atu i otaota o loo faaputuputu i laau mai le US e oo atu i Ausetalia, o le faasaina e Saina i le taliaina o palasitika faaaoga a le lalolagi ua afaina ai taumafaiga toe faʻaaogaina.

 

Mo le tele o tausaga, na ave ai e Saina le tele o palasitika palasitika mai le salafa o le lalolagi, faʻaaogaina le tele o mea e sili atu ona lelei e mafai ona faʻaogaina e tagata gaosi oloa.

Ae, i le amataga o le 2018, na tapunia ai ona faitotoa i le toetoe lava o otaota palasitika uma mai fafo, faapea foi ma le tele o isi mea toe faʻaaogaina, i se taumafaiga e puipuia lona siosiomaga ma le lelei o le ea, ma tuua ai atunuu atiaʻe o loʻo tauivi e suʻe nofoaga e lafo ai a latou otaota.

“Sa pei o se mafuie,” o le tala lea a Arnaud Brunet, faatonu aoao o le vaega o alamanuia e faavae i Brussels The Bureau of International Recycling.

“Sa avea Saina ma maketi sili ona tele mo mea toe faʻaaogaina.Na tupu ai se faateia tele i le maketi o le lalolagi.”

Nai lo lena, o le palasitika na toe faʻafeiloaʻi i le tele o mea i Asia i Sautesasae, lea ua sui ai tagata Saina toe faʻaaogaina.

Faatasi ai ma le toʻatele o tagata e tautatala i le gagana Saina, o Meleisia o se filifiliga sili mo tagata Saina toe faʻaaogaina o loʻo taumafai e toe sii, ma o faʻamaumauga aloaʻia na faʻaalia ai faʻaulufale mai palasitika faatoluina mai le 2016 tulaga i le 870,000 tone i le tausaga talu ai.

I totonu o le taulaga laʻititi o Jenjarom, latalata i Kuala Lumpur, o loʻo faʻaalia ai le tele o mea gaosi palasitika, e pamuina ai asu leaga i le uati.

O faaputuga tetele o otaota palasitika, lafoaʻi i fafo, faʻaputu i luga aʻo tauivi tagata toe faʻaaogaina e faʻafeiloaʻi le lolofi mai o afifi mai oloa o aso uma, e pei o meaʻai ma fufulu tagamea, mai mamao mamao e pei o Siamani, Amerika, ma Pasila.

E lei umi ae matauina e tagata le manogi leaga i luga o le taulaga - o le manogi e masani ai i le gaosiga o palasitika, ae na talitonu le au faʻalauiloa i le siosiomaga o nisi o asu e sau mai le susunuina o otaota palasitika e matua maualalo le lelei e toe faʻaaogaina.

“Na osofaia tagata e asu oona, fafagu i latou i le po.E toatele na tale tele,” o le tala lea a le tagata nofomau o Pua Lay Peng.

"E le mafai ona ou moe, e le mafai ona ou malolo, ou te lagona lava le vaivai," o le tala lea a le 47-tausaga.

su'esu'e e sui ose NGO fa'alesiosiomaga se mea moni o otaota palasitika

E asiasia e sui o se faalapotopotoga tumaoti le siosiomaga se fale gaosi otaota palasitika lafoai i Jenjarom, i fafo atu o Kuala Lumpur i Malaysia.Ata: AFP

 

Na amata su’esu’e e Pua ma isi sui o le afioaga, ma e oo atu i le ogatotonu o le 2018, ua maua ai le tusa ma le 40 fale gaosi oloa, o le tele o ia fale e foliga mai o lo o faagaoioia e aunoa ma ni pemita talafeagai.

O uluai faitioga i pulega e leai se mea na alu i ai ae na latou faʻaauau pea le faʻamalosi, ma mulimuli ane faia se gaioiga a le malo.Na amata tapunia e le au pulega falegaosimea faasolitulafono i Jenjarom, ma faalauiloa le malo le tumau aisa pemita faaulufale mai.

E tolusefulu-tolu falegaosimea na tapunia, e ui lava na talitonu le au faatupu faalavelave e toatele na siitia filemu i isi nofoaga o le atunuu.Fai mai tagata nofomau, ua fa'aleleia atili le lelei o le ea ae o lo'o tumau pea nisi o lapisi palasitika.

I Ausetalia, Europa ma Amerika, o le toʻatele o i latou o loʻo aoina mai palasitika ma isi mea e toe faʻaaogaina na tuʻu ai e suʻe ni nofoaga fou e lafo ai.

Sa feagai i latou ma tau maualuga atu ina ia fa'agaioia e tagata toe fa'aaogaina i le fale ma i nisi tulaga na toe lafo atu i nofoaga e lafoa'i ai mea ona o le fa'aputu vave o otaota.

“O le sefululua masina talu ai, o loʻo matou lagona pea aʻafiaga ae matou te leʻi agai i fofo," o le tala lea a Garth Lamb, le peresetene o le vaega o pisinisi Waste Management and Resource Recovery Association a Ausetalia.

O nisi ua vave ona fa'afetaui i le si'osi'omaga fou, e pei o nisi o pulega fa'alotoifale o lo'o fa'aputuina mea e toe fa'aaogaina i Adelaide, Ausetalia i Saute.

O nofoaga autu na masani ona auina atu toetoe lava o mea uma - e amata mai i le palasitika i pepa ma tioata - i Saina ae o le taimi nei o le 80 pasene o loʻo faʻatautaia e kamupani faʻapitonuʻu, ma le tele o isi na lafo atu i Initia.

ubbish e fa'amama ma fa'avasega ile Northern Adelaide Waste Management Authority's recy
O lapisi o lo'o fa'amama ma fa'avasega i Northern Adelaide Waste Management Authority's recycling site i Edinburgh, o se taulaga i matu o le taulaga o Adelaide.Ata: AFP

 

O lapisi o lo'o fa'amama ma fa'avasega i Northern Adelaide Waste Management Authority's recycling site i Edinburgh, o se taulaga i matu o le taulaga o Adelaide.Ata: AFP

Fa'asoa:

“Na matou gaoioi vave ma vaavaai atu i maketi i totonu o le atunuu,” o le tala lea a Adam Faulkner, pule sili o le Northern Adelaide Waste Management Authority.

"Ua matou iloa e ala i le lagolagoina o tagata gaosi oloa i le lotoifale, ua mafai ai ona matou toe foʻi i tau o le faʻasa o Saina."

I le atunuu tele o Saina, o oloa faaulufale mai o otaota palasitika na paʻu mai le 600,000 tone i le masina i le 2016 i le tusa ma le 30,000 i le masina i le 2018, e tusa ai ma faʻamaumauga na taʻua i se lipoti talu ai nei mai Greenpeace ma le siosiomaga NGO Global Alliance for Incinerator Alternatives.

O le taimi lava na tu'ua ai nofoaga tetele o le toe fa'aaogāina a'o si'i atu kamupani i Asia i Sautesasae.

I se asiasiga i le taulaga i saute o Xingtan i le tausaga talu ai, na iloa ai e Chen Liwen, o le na faavaeina le NGO o le siosiomaga o China Zero Waste Alliance, ua mou atu le fale gaosi oloa.

“Ua leai ni palasitika toe fa'aaogaina – sa i ai fa'ailoga 'mautotogi' na fa'apipi'i i faitoto'a o falegaosimea ma e o'o fo'i i fa'ailoga fa'a faigaluega o lo'o vala'auina ai tagata toe fa'aaogaina poto masani e o atu i Vietnam,” o lana tala lea.

O atunuu Asia i Sautesasae na afaina vave i le faasaina o Saina - faapea foi Malaysia, Thailand ma Vietnam na matua lavea - ua latou faia ni laasaga e faatapulaa ai le faaulufaleina mai o palasitisi, ae o otaota ua na ona toe ave i isi atunuu e aunoa ma ni tapulaa, e pei o Initonesia ma Turkey, le Fai mai le lipoti a Greenpeace.

Faatasi ai ma le tusa ma le iva pasene o palasitika na toe gaosia, na fai mai le au faʻasalalau e naʻo le pau lava le fofo umi i le faʻafitauli o otaota palasitika o le faʻaititia e kamupani ma faʻaitiitia le faʻaogaina e tagata faʻatau.

Fai mai le sui o le Greenpeace, Kate Lin: “Pau lava le vaifofo i le filogia o palasitisi o le faaitiitia lea o le palasitika.”


Taimi meli: Aukuso-18-2019